مجموعه گفتگوهای «ایران آینده» پانزده مصاحبه علمی با اساتیدی از رشته‌های مختلف علوم انسانی در زمینه پیشرفت اسلامی ـ ایرانی است. این گفتگوها در قالب کتابی با عنوان «ایران آینده» از سوی انتشارات عصر پیشرفت در دست انتشار است. بخشی از این گفتگوها که اکنون به آن می پردازیم، به «تحلیل روند توسعه در عصر پهلوی و علل وقوع انقلاب اسلامی» اختصاص دارد. در این بخش پای صحبت های حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا پیروزمند می نشینیم.
سوال بسیار مهم که در این گفتگو به آن پرداخته شده، این است که چرا ایران عصر پهلوی که به بیان تاریخ از پیشروان توسعه و اولین کشورهای جهان در حوزه برنامهریزی توسعه و جذب مشاوران خارجی در این زمینه بود، به سرعت دچار شکست شد و به کلی رژیم سیاسیاش تغییر کرد؟ آیا دین مانع توسعه شد؟ مردم توسعه را نخواستند؟ یا برنامه های توسعه غربی آن طور که باید موفقیت آمیز نبود؟
به نظر حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا پیروزمند، یک اصل مهم در باب توسعه این است که الگوی توسعه از یک بستر فرهنگی عبور می کند. لذا در تحلیل عوامل شکست توسعه در ایران، باید به این نکته مهم توجه کرد که حتی قبل از دوران معاصر، فرهنگ اسلامی به شدت در میان جامعه رسوخ کرده بود و با توجه به پیوند عمیقی که بین جامعه ما و فرهنگ اهل بیت خورده بود قرائت متفاوت تری از اسلام -نسبت به دیگر کشورهای اسلامی- در میان مردم ما وجود داشت. اما در مقابل، شیوه توسعه یافتگی و قرائتی که شاه دوم پهلوی بر اساس آن حرکت می کرد-یعنی همان نظریه نوسازی که غالبا مبتنی بر مقابله نرم با سنت اسلامی بود- باعث ایجاد تغییراتی در زیر پوست جامعه شد. یعنی هر چند ساختمان ها و جاده ها و ظاهر شهرها مدرن و زیبا می شدند، اما از آن طرف ابتذال فرهنگی و بی بندوباری و سلب آزادیهای سیاسی و اقتصادی، باعث ایجاد تضادی با سنت اصیل ما می‌شد. جنب وجوش های دینی که هر چند غربیها در پی کتمان آن بودند اما در نهایت فهمیدند که این الگو دیگر پاسخگو نیست و باید دنبال راه چاره دیگری گشت.
در همین اثنا امام خمینی(رحمه الله علیه) با دو برگ برنده بازی را تغییر دادند: اول همراه کردن مردم با تبیین آنچه زیر پوست جامعه پنهان بود و دوم ارائه دیدگاهی جامع تر و حتی به عبارت آن زمان سیاسی تر از اسلام؛ اینگونه بود که رژیم سیاسی تغییر کرده و واقعیت های بسیاری برملا شد.
درباره نویسنده
دیدگاهتان را بنویسید